Quyên sinh – một trong các nguyên nhân gây ra tử vong trên toàn cầu. Hiện nay hành vi quyên sinh đang có xu hướng gia tăng một cách nhanh chóng. Vậy bạn có biết quyên sinh là gì không? Nguyên nhân và biểu hiện của người có ý định quyên sinh là gì? Đừng bỏ lỡ những chia sẻ dưới đây của chúng tôi nhé!
Quyên sinh nghĩa là gì?
“Quyên” có nghĩa là bỏ, liều; còn “sinh” có nghĩa là đời sống. Như vậy thì quyên sinh là hành động tự giết chết chính bản thân mình hoặc là cố ý gây ra cái chết cho bản thân. Trong Tiếng Anh thì từ quyên sinh là “suicidal”; có nghĩa là tự sát, tự tử, tự giết, tự vẫn…
Theo như tổ chức Y tế Thế giới WHO thì hàng năm có trên 1 triệu người trên toàn thế giới quyên sinh; và có khoảng 10 – 20 triệu vụ tự sát nhưng không thành.
Tại Việt Nam, theo điều tra quốc gia về vị thành niên và thanh niên tại Việt Nam thì có đến 4,1% trong tổng số hơn 10.000 người được khảo sát có ý định tự tử. Nhóm tuổi từ nằm trong khoảng từ 15 – 24; đặc biệt là nữ giới có tỷ lệ gấp đôi so với nam giới. Một nghiên cứu khác cũng cho thấy, có đến 25% trong số những người này đã tìm cách để kết thúc cuộc đời mình. Những số liệu này đã đánh dấu một tình trạng nghiêm trọng về nạn quyên sinh trong giới trẻ ở Việt Nam nên cần phải được xem xét một cách nghiêm túc.
Nguyên nhân dẫn đến quyên sinh là gì?
Do căng thẳng, stress
Trong xã hội hiện đại thì việc gặp căng thẳng trong các mối quan hệ cũng như trong cuộc sống là việc không thể tránh khỏi. Điều này cũng giải thích lý do vì sao mà tỷ lệ các vụ tự sát ở các thành phố lớn lại ngày càng tăng cao.
Những nguyên nhân dưới đây thường là lý do, điều kiện thuận lợi để làm cho một người nghĩ tới việc quyên sinh:
Những sự thay đổi đột ngột
– Từ việc chuyển lớp, chuyển trường, chuyển chỗ ở hay chuyển vị trí công tác cũng tiềm ẩn những mối quan hệ mới. Điều này làm cho những căng thẳng mới phát sinh và dẫn tới tình trạng trầm cảm.
– Mang thai hoặc mắc bệnh, phát hiện bệnh cũng là một trong số những nguyên nhân gây ra sự căng thẳng và dẫn đến tự sát.
– Những mất mát như: mất đi người thân thiết; mất tài sản hay gặp thua lỗ trong làm ăn; phá sản… khiến cho một số người chọn giải pháp tự sát để trốn tránh sự thật.
Xem thêm: Bình tĩnh là gì? Cách để giữ bình tĩnh trong mọi tình huống
Mâu thuẫn trong các mối quan hệ
Việc mâu thuẫn trong các mối quan hệ như: quan hệ vợ chồng; quan hệ giữa các thành viên trong gia đình; quan hệ thầy trò; quan hệ bạn bè; quan hệ với lãnh đạo, đồng nghiệp; quan hệ tình yêu; quan hệ với người xung quanh… dẫn đến những căng thẳng, mệt mỏi và tự sát do bản thân không thể dung hòa các mối quan hệ.
Ví dụ: Có nhiều trường hợp vì bố mẹ phản đối chuyện tình cảm mà cả hai đã đưa ra lựa chọn sai lầm là quyên sinh để chứng minh cho tình yêu chung thủy của mình.
Nhân cách yếu
Những người nhút nhát, tự ti hay có ngưỡng chịu đựng thấp với áp lực dẫn đến căng thẳng lâu ngày và chọn cách tự sát.
Trẻ em, người vị thành niên (những người trẻ tuổi)
Nhóm này kinh nghiệm sống còn chưa nhiều; chưa có đủ kinh nghiệm để giải quyết các căng thẳng. Một số trường hợp có kết hợp với nghiện chất kích thích, nghiện hành vi như game, cờ bạc… càng làm tăng thêm nguy cơ tự sát.
Căng thẳng do phân biệt
Ở một số quốc gia và vùng lãnh thổ còn có tình trạng phân biệt chủng tộc; phân biệt đối xử với người già, phụ nữ; phân biệt giàu nghèo; kỳ thị những người đồng tình; kỳ thị những người bị nhiễm HIV… cũng làm tăng thêm tỷ lệ tự sát ở những nhóm này.
Do các nguyên nhân về bệnh lý
Nhóm nguyên nhân này có thể được chia ra làm 2 nhóm chính là: các bệnh lý thực thể và các bệnh lý tâm thần.
Nhóm bệnh lý thực thể
Người ta nhận thấy rằng ở nhóm bệnh nhân mắc các bệnh mạn tính; bệnh hiểm nghèo hoặc là nhóm bệnh nhân nghèo như ung thư, tim mạch, tiểu đường… thì có hành vi tự sát khá cao.
Nhóm các bệnh lý về rối loạn tâm thần
Các bệnh tâm thần như: tâm thần phân liệt, trầm cảm, hưng cảm, rối loạn cảm xúc lưỡng cực, động kinh, rối loạn lo âu, các rối loạn nhân cách…
Điều đáng lưu ý là trong nhóm này thì bệnh nhân cũng như người nhà chăm sóc đều có nguy cơ ngang nhau trong việc xảy ra tự sát. Vì vậy mà cần có sự theo dõi cũng như quan sát tỉ mỉ từ các nhân viên y tế để phòng ngừa kịp thời.
Xem thêm: Đa nhân cách là gì? Dấu hiệu của người đa nhân cách
Do các chất kích thích
- Những người nghiện những chất như: rượu, ma túy (heroin, thuốc lắc, cần sa…) và các thuốc ngủ thì có thể dẫn tới các triệu chứng của trầm cảm. Đây cũng chính là nguyên nhân dẫn đến hành vi quyên sinh.
- Đặc biệt, những người sử dụng ma túy, thuốc lắc và nghiện rượu thì có thể xuất hiện các triệu chứng hoang tưởng, ảo giác. Họ có thể tự sát do bị hoang tưởng,ảo giác chi phối.
- Nghiện cờ bạc cũng là một yếu tố gây ra tự sát. Điều này có thể lý giải theo 2 hướng: trầm cảm hoặc kiệt quệ khả năng tài chính nên tìm cách trốn tránh. Tỷ lệ quyên sinh cao khi một người nghiện cờ bạc còn kết hợp với nghiện một chất kích thích khác.
- Nghiện game online hoặc là các hình thức cá độ trực tuyến thì cũng có nét tương đồng với nghiện cờ bạc. Nghiện game online hiện đang chiếm tỷ lệ ngày càng cao trong số các nguyên nhân gây quyên sinh ở người trẻ tuổi.
Do một số nguyên nhân khác
- Trí tuệ thấp: chậm phát triển tâm thần, bệnh down… cũng có thể dẫn đến hành vi quyên sinh do tư duy không đủ để kiểm soát hành vi của mình.
- Những bệnh nhân bị sa sút trí tuệ người già; bệnh nhân bị tai biến mạch máu não nhiều lần; do chấn thương, u não… làm giảm chỉ số IQ cũng như giảm trí nhớ. Họ có thể vô tình tự sát do họ quên ăn uống hoặc là không phân biệt được cái gì ăn được và cái gì không…
- Tự sát do các nguyên nhân liên quan đến tôn giáo hoặc chiến tranh…
Biểu hiện của người có ý định quyên sinh
- Thường xuyên nói về các vấn đề liên quan đến chết chóc, tự sát. Ví dụ như họ có thể liên tục nói rằng: “Tôi không còn muốn sống nữa”, “Tôi sẽ tự giải thoát cho bản thân”, “Tôi ước mình có thể biến mất khỏi cuộc đời này”…
- Có xu hướng rút lui cũng như thu mình lại. Họ không còn muốn tiếp xúc hay gần gũi với xã hội. Họ tự tạo ra cho mình một vỏ bọc để có thể lẩn trốn khỏi thế giới bên ngoài.
- Chuẩn bị sẵn các phương tiện hỗ trợ hành vi tự sát như: thuốc ngủ, thuốc trừ sâu, dây thừng, dao…
- Tâm trạng thay đổi một cách bất thường: có khi cảm thấy phấn khích, vui sướng dâng trào nhưng lại có thể nhanh chóng trở nên buồn chán, ủ rũ hay mệt mỏi.
- Gia tăng tần suất sử dụng các chất kích thích, các chất gây nghiện như ma túy, thuốc lá, rượu bia…
- Cảm thấy mệt mỏi, bế tắc hay suy nhược tinh thần , tuyệt vọng về một tình huống hoặc hoàn cảnh nào đó.
- Thay đổi thói quen sinh hoạt hàng ngày: có thể trở nên chán ăn, ăn uống không lành mạnh, mất ngủ hoặc ngủ không đủ giấc…
- Thường xuyên thực hiện các hành vi tự hủy hoại cũng như làm tổn thương chính mình.
- Lên kế hoạch, sắp xếp các công việc hoặc là cho đi những đồ đạc quan trọng của bản thân mà không giải thích cụ thể lý do.
- Sử dụng những lời nói ẩn ý để chào tạm biệt người thân hay dặn dò con cháu, gia đình, bạn bè… cứ như thể không bao giờ gặp lại.
Nếu như bạn nhận thấy một người có những biểu hiện bất thường như trên thì nhiều khả năng là họ đã chuẩn bị để rời khỏi thế giới này. Tuy nhiên, các dấu hiệu cảnh báo này không phải lúc nào cũng thể hiện một cách rõ ràng và mỗi người thì sẽ có những biểu hiện riêng biệt.
Một số người có thể nói rõ ra ý định của mình nhưng cũng có những người cố gắng giữ bí mật; âm thần sắp xếp mọi chuyện trước khi thực hiện hành vi quyên sinh. Vì vậy, nếu bạn thấy có bất kỳ nghi ngờ nào thì hãy tìm kiếm sự trợ giúp từ những chuyên gia tâm lý để có biện pháp xử lý kịp thời.
Như vậy bạn đã hiểu được quyên sinh là gì rồi đúng không nào? Hành động quyên sinh gây ra những đau thương mất mát cho cá nhân, gia đình và cộng đồng. Để hạn chế tính trạng này, mỗi cá nhân cần thay đổi suy nghĩ, lối sống của mình theo chiều hướng tích cực hơn nhé!
