Ngôi thứ nhất là ngôi kể được sử dụng phổ biến trong các thể loại như: truyện ngắn, tiểu thuyết, hồi ký, nhật ký, thơ ca,… Bài viết sau đây chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu ngôi thứ nhất là gì, cũng như đặc điểm, tác dụng và ví dụ cụ thể của ngôi kể này để bạn đọc có cái nhìn rõ hơn.
Kể chuyện theo ngôi thứ nhất là gì?
Ngôi kể thứ nhất có nghĩa là người kể chuyện xưng tôi. Theo đó khi sử dụng ngôi kể thứ nhất thì câu chuyện sẽ được kể với cái nhìn của nhân vật “tôi”, cùng với đó là việc gọi tên các nhân vật xung quanh câu chuyện của mình.
Việc sử dụng ngôi kể thứ 2 giúp mang đến sự gần gũi, chân thực cho câu chuyện, cũng như giúp tăng hấp dẫn hơn cho tác phẩm.
Đặc điểm của hình thức kể theo ngôi thứ nhất là gì?
Để nhận biết được ngôi kể thứ nhất ta có thể nhận diện bằng cách nhân vật chính xưng “tôi”. Ngôi kể này thường được dùng trong các tác phẩm hồi ký, tự truyện.
Nhân vật “tôi” đôi khi không là là tác giả mà đó có thể là một nhân vật hư cấu được tác giả xây dựng nên. Với trường hợp này thì nhân vật tôi là một nhân vật trong tự truyện kể về bản thân hay kể lại những câu chuyện mà chính mình nghe và thấy.
Ngôi kể này có ưu điểm là đảm bảo tính chủ quan cho tác phẩm. Tác phẩm khi được viết bằng ngôi thứ nhất sẽ giúp thể hiện được cảm xúc, cách nhìn và tiếng nói nội tâm của người kể. Các câu chuyện này giúp mang đậm bản sắc cá nhân và cá tính riêng biệt.
Nhưng bên cạnh đó, việc dùng ngôi kể thứ nhất cũng có một số nhược điểm như thiếu tính khách quan. Câu chuyện thường chỉ có cái nhìn từ một phía, chúng không có sự so sánh hay nhận định khách quan như các tác phẩm được kể theo ngôi thứ ba hay tác phẩm nghị luận, chính luận. Vì thế mà ngôi kể thứ 1 thường chỉ được dùng trong những tác phẩm tự truyện, hồi ký.
Ví dụ về ngôi kể thứ nhất
Một số ví dụ về các tác phẩm được viết về ngôi kể thứ nhất mà chúng ta có thể kể đến như:
- Tác phẩm “dế mèn phiêu lưu ký” – Tô Hoài.
- Truyện ngắn: “Tắt đèn” – Nguyễn Công Hoan
- “Chí Phèo” – Nam Cao
- “Làng” – Kim Lân
- “Vợ chồng A Phủ” – Tô Hoài,…
Cụ thể:
Trong truyện ngắn “Chí Phèo”, nhà văn Nam Cao đã sử dụng ngôi kể thứ nhất nhằm để thuật lại câu chuyện của cuộc đời của Chí Phèo từ khi còn là một đứa trẻ bị bỏ rơi, sau đó trở thành 1 tên lưu manh và cuối cùng được thức tỉnh, trở về với cuộc sống lương thiện.
Việc dùng ngôi kể thứ nhất giúp người đọc hình dung rõ được sự đau khổ, bi kịch, cũng như sự thức tỉnh của Chí Phèo chân thực, gần gũi.
Hay trong tiểu thuyết “Chiếc thuyền ngoài xa”, Nguyễn Minh Châu đã dùng ngôi kể thứ nhất nhằm kể lại chuyến đi thực tế của nhân vật Phùng. Việc dùng ngôi kể này giúp thể hiện được suy ngẫm của Phùng về cuộc sống, con người, cũng như nghệ thuật.
Hoặc trong cuốn hồi ký “Nhật ký Đặng Thuỳ Trâm”, ngôi kể thứ nhất được dùng để ghi lại những nghiệm của Đặng Thuỳ Trâm trong thời kỳ diễn ra kháng chiến chống Mỹ. Nhờ ngôi kể này mà người đọc có được cảm nhận rõ ràng hơn về cảm xúc, suy nghĩ, tình yêu nước của Đặng Thuỳ Trâm chân thực nhất.
Tác dụng của ngôi kể thứ nhất
Việc sử dụng ngôi kể thứ nhất mang đến rất nhiều tác dụng khác nhau như:
– Tạo sự gần gũi, chân thực: Việc sử dụng ngôi kể thứ nhất giúp người kể chuyện có thể dễ dàng bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ, cũng như trải nghiệm của bản thân một cách chân thực, gần gũi đối với người đọc.
– Giúp tăng tính chủ quan: Ngôi kể thứ nhất giúp thể hiện được sự chủ quan của người kể chuyện trong việc lựa chọn, sắp xếp sự kiện, nhân vật, cũng như các tình tiết khác nhau. Nhờ đó mà người đọc sẽ có thể cảm nhận được mọi góc nhìn, cũng như cách nhìn nhận của người kể đối với câu chuyện.
– Giúp tăng tính hấp dẫn: Việc sử dụng ngôi kể thứ nhất có tác dụng giúp tạo cho người đọc cảm giác như được tham gia vào chính câu chuyện. Nhờ vậy mà câu chuyện thêm phần hấp dẫn và lôi cuốn hơn.
Xem thêm: Ngôi kể thứ 3 là gì? Đặc điểm, tác dụng và ví dụ về ngôi kể thứ ba
Vai trò của ngôi kể thứ nhất
Với nhiệm vụ dẫn dắt, kể lại toàn bộ câu chuyện, người kể chuyện xưng “tôi” là người nắm quyền kể lại toàn bộ câu chuyện. Các tác phẩm sẽ được bắt đầu và kết thúc qua lời kể của người phát ngôn này.
Hai người phát ngôn tự sự trong cùng một tầng câu chuyện nên có sự giao lưu 2 chiều, mang tính đối ngẫu. Nếu thiếu đi sự dẫn dắt và giao lưu của “tôi” thì tính cách sẽ không thể được bộc lộ một cách trọn vẹn.
Nhờ có sự giao lưu với nhân vật chính nên tính cách của “tôi” với vai trò là nhân vật phụ cũng đều được hiện lên một cách vô cùng tự nhiên, chân thực. Nhờ việc tiếp xúc với các nhân vật nên người đọc thấy được sự gần gũi với ý thức, tư tưởng và tình cảm của tác giả.
Với ngôi kể thứ nhất các trạng thái tinh thần như: ý nghĩ, cảm xúc, cảm giác,.. vẫn được thể hiện nổi bật, đầy đủ trong câu chuyện. Người kể không đơn thuần là chỉ kể những gì mà bản thân nhìn thấy, mà còn nêu bật được tâm trạng.
Cái “tôi” ấy không đứng yên thay vào đó nó “đang tư duy”, “đang cảm thấy”, đồng thời đảm nhiệm cùng lúc 2 chức năng: nhận thức xã hội và ý thức về bản thân. Giúp gợi lên câu chuyện đầy phức tạp và sống động.
Bên cạnh những ưu điểm và tác dụng của ngôi kể thứ nhất thì chúng vẫn còn tồn tại một số nhược điểm như ngôi kể này dễ đem lại cho người đọc cảm giác đơn điệu, nhàm chán. Bởi vì khi trần thuật, tác phẩm thường chỉ dừng lại ở góc nhìn của một nhân vật để tạo nên cái nhìn nhiều chiều hấp dẫn.
Lối tự sự nhiều người kể luôn đề cao thế giới bên trong nội tâm nhân vật, vì thế chúng vừa mang âm hưởng khách quan khi kể về người khác, vừa giúp gợi lên đầy đủ suy nghĩ, tâm trạng, tính chất chủ quan của người kể.
Nhìn chung, tác phẩm mang giọng điệu đa âm với những đặc điểm đối nghịch như: sắc lạnh – tình cảm, tỉnh táo nghiêm nhặt – chan chứa trữ tình. Nên chúng có khả năng tác động đến cả lý trí, tình cảm người đọc, cũng như khơi dậy nhiều cảm xúc, suy ngẫm.
Với những thông tin đầy đủ trên đây chúng ta đã hiểu rõ hơn về ngôi thứ nhất là gì, cũng như đặc điểm và các ví dụ cụ thể về ngôi kể này. Từ đó giúp bạn hiểu thêm về các tác phẩm văn học cũng như khai thác được nội tâm nhân vật hiệu quả.
