Văn học Việt Nam vô cùng đa dạng với các hình thức nghệ thuật và thể loại khác nhau. Nội dung bài viết sau đây chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu cụ thể tản văn là gì? Sự khác nhau giữa tản văn và truyện ngắn như thế nào để hiểu rõ hơn về thể loại này!
Tản văn là gì? Ví dụ cụ thể
Khái niệm
Tản văn là thể loại văn xuôi hàm súc, ngắn gọn, có thể là trữ tình, nghị luận, tự sự nhằm để khắc họa nhân vật, miêu tả phong cảnh. Lối thể hiện đời sống của tản văn mang tính chất chấm phá với các câu từ độc đáo với giọng điệu, cốt cách cá nhân, chúng không nhất thiết đòi hỏi nhân vật hoàn chỉnh hay có cốt truyện phức tạp.
Tản văn là thể loại tự do với độ dài ngắn tùy ý, cùng với đó là cách thể hiện đa dạng, có truyền thống lâu đời cùng sức sống mạnh mẽ, có tác dụng làm nổi bật chính kiến, cá tính của tác giả.
Trong văn học hiện đại, tản văn bao gồm có các thể kí, tuỳ bút, chân dung văn học, ngụ ngôn, tạp văn, chính luận, tiểu phẩm,… Đối với văn học cổ, tản văn gồm có các áng văn kinh, luân, minh, phú, hịch, cáo, chiếu, bài biểu, sử ký, tả truyện,…
Đặc điểm của tản văn đó là văn phong sáng sủa, thủ pháp biểu hiện linh hoạt cùng với đó là ngôn ngữ tự nhiên mới mẻ, có nội dung tinh túy, đề tài đa dạng. Có thể thấy đây là thể loại tác phẩm văn học giàu tính trữ tình, có tác dụng ghi lại trạng thái cảnh vật, câu chuyện hay trữ tình hoài niệm. Chúng đặc biệt chú trọng đến việc liên tưởng cái tôi, giúp ghi lại những điều đã nghe thấy, đã trải qua và cảm thấy.
Ví dụ về tản văn
Trong nền văn học Việt có rất nhiều tác phẩm tản văn hay và ấn tượng mà bạn đọc có thể tham khảo. Điển hình như các tác phẩm tản văn của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư. Những áng tảng văn của cô với những suy ngẫm về nỗi buồn trong cuộc sống, những nỗi buồn ấy tuy buồn đến não lòng tuy nhiên lại rất đẹp. Một số bài tản văn hay của Nguyễn Ngọc Tư mà bạn có thể tham khảo như:
– Hành lý hư vô: Nói về những con người thật thà, chân chất giúp chúng ta có những suy ngẫm về tình đời, tình người.
– Đảo: Giúp tái hiện lên cuộc sống của những nhân vật có số phận bất hạnh khác nhau như: Bị bỏ rơi, mất mát, mắc kẹt giữa những niềm đau thương,…
– Gáy người thì lạnh: Ẩn phía sau góc khuất của cuộc sống ẩn chứa một vẻ đẹp nhẹ nhàng, thoắt ẩn thoắt hiện.
Điểm đặc biệt của tản văn
Không như những thể loại như thơ, kịch, tiểu thuyết, hồi ký,.. tản văn mang đậm dấu ấn cá nhân của tác giả về những suy nghĩ, nhận định, trải nghiệm hay góc nhìn cá nhân.
Để truyền tải điều gì đó thì tản văn chính là một trong những lựa chọn hay để bạn có thể áp dụng để phát biểu cảm nghĩ về vấn đề. Đôi khi tác giả còn lựa chọn cách viết hư cấu nhằm để diễn đạt.
Một số đặc điểm tiêu biểu của tản văn mà chúng ta có thể điểm quá như:
- Mang tính trữ tình
- Mang tính tự do, phóng khoáng
- Đa dạng chủ đề
- Ngôn từ ngắn gọn và xúc tích.
Những đoạn tản văn hay
Tản văn với những dòng cảm xúc nhẹ nhàng, man mác chính là món quà tinh thần không thể thiếu đối với những trái tim nhạy cảm, khao khát yêu. Sau đây là 1 số đoạn tản văn hay mà bạn có thể tham khảo:
– “Tháng năm vốn dĩ ngắn ngủi, đừng lãng phí thêm thời gian của bạn, đừng vì những thứ không đáng mà tiếp tục va vấp, đau lòng, đừng để bình yên của mình bị phụ thuộc vào bất kỳ ai.”
– “Nếu cả thế giới cho ta biết có người yêu hạnh phúc thế nào, ta cũng chẳng ngần ngại gì mà cho cả thế giới biết mình cô đơn vui vẻ ra làm sao.”
– “Nếu bạn bước vào một cuộc chơi không cân sức, thì bạn sẽ cần phải học cách thay đổi và chấp nhận.”
Sự khác nhau cơ bản giữa thể loại tản văn và truyện ngắn
Tản văn và truyện ngắn là 2 thể loại phổ biến trong các thể loại văn học Việt Nam. Để hiểu được sự khác nhau cơ bản giữa tản văn và truyện ngắn, chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu đặc trưng thẩm mỹ của 2 thể loại này thông qua nội dung dưới đây:
Tản văn
Đặc điểm riêng biệt của tản văn gồm:
– Tản văn miêu tả nhân vật sinh động, gần gũi như cuộc sống, thuyết lí nghị luận vừa trang trọng vừa hài hước. Cùng với đó là tình cảm được thể hiện vô cùng chân thực, thiết tha, tế nhị.
– Tản văn có ngôn ngữ bóng bẩy, trong sáng, súc tích, tự nhiên.
– Kết cấu của tản văn lúc gần, lúc xa, lúc trước lúc sau. Nhìn chung tản văn có kết cấu rất tự do.
– Tản văn có đề tài rộng lớn, mơ hồ.
– Tản văn là thể văn tự do.
– Đặc trưng thẩm mĩ nổi bật của tản văn đó là tính trữ tình.
Truyện ngắn
Đặc trưng của truyện ngắn:
– Truyện ngắn có kết cấu bất ngờ đột biến, tương phản, liên tưởng.
– Các chi tiết trong truyện ngắn được tạo dựng vô cùng hấp dẫn, sinh động.
– Trong truyện ngắn thường ít nhân vật và ít sự kiện phức tạp.
– Truyện ngắn miêu tả nhân vật với những khía cạnh nổi bật nhất.
– Truyện ngắn có thời gian và không gian được phụ thuộc vào người kể, môi trường, cũng như hoàn cảnh của câu chuyện.
– Truyện ngắn là giới hạn về thế giới nghệ thuật với đề tài không giải quyết nhiều nội dung đời sống thay vào đó là chú trọng về nội dung cụ thể.
Sự khác nhau giữa tùy bút và tản văn là gì?
Tản văn và tùy bút có những sự khác nhau cơ bản như sau:
– Thể loại tản văn bao quát, rộng hơn tùy bút
– Tùy bút là thể tài văn xuôi không có đề tài nhất định, được viết theo dòng cảm hứng
– Tản văn thường theo đề tài cố định, tùy bút nên thường rất tự do, được viết theo nhiều đề tài khác nhau
– Tản văn vô cùng ngắn gọn, hàm súc với cách thể hiện đa dạng
– Tản văn có tác dụng bộc lộ được rõ nhất tư tưởng, cảm xúc của người viết thông qua từng nhân vật
– Tùy bút miêu tả những điều quan sát và thấy được.
Những chia sẻ mà chúng tôi mang đến trên đây đã giúp bạn đọc hiểu đọc tản văn là gì, cũng như sự khác biệt giữa tản văn với các thể loại văn học khác. Từ đó giúp bạn đọc có cái nhìn toàn diện và rõ nét hơn về thể loại này!
