Vàng da ở trẻ sơ sinh là nỗi lo của nhiều bậc cha mẹ sau sinh. Vậy làm cách nào để nhận biết nhanh và chuẩn nhất bệnh lý này? Hãy cùng đi tìm câu trả lời trong bài viết tổng hợp sau đây nhé!
Vàng da ở trẻ sơ sinh là gì?
Bé sơ sinh bị vàng da là hiện tượng khá phổ biến, đặc biệt là ở trẻ sinh non (thiếu) tháng, thường xuất hiện sau sinh 2-3 ngày. Những trẻ đủ tháng thì hiếm khi bị vàng da, chỉ chiếm khoảng 25-30%.
Máu của chúng ta đều chứa một chất gọi là Bilirubin được tạo ra do các tế bào hồng cầu vỡ ra. Nếu nồng độ sắc tố Bilirubin trong máu cao thì da sẽ có màu vàng. Thông thường, gan là cơ quan có nhiệm vụ đào thải chất này ra khỏi máu thông qua việc đại tiện.
Trong thời gian mang thai, gan của người mẹ sẽ giúp loại bỏ Bilirubin cho thai nhi. Tuy nhiên, sau sinh một thời gian thì gan của trẻ mới bắt đầu hoạt động, khiến chất này bị tích tụ quá nhiều trong máu gây vàng da.
Nguyên nhân vàng da là do gan chưa đủ hoàn thiện để đào thải hết Bilirubin ra khỏi máu. Đến khi bé được khoảng 2 tuần tuổi, gan đã phát triển đầy đủ hơn thì có thể xử lý hết Bilirubin. Do đó, tình trạng vàng da sinh lí sẽ tự khỏi và không còn bất cứ nguy hiểm nào. Tuy nhiên, nếu trẻ sơ sinh bị vàng da bệnh lý thì phải điều trị lâu dài bằng nhiều phương pháp khác nhau, tùy theo mức độ bệnh.
Vàng da bệnh lý và vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh
Vàng da sinh lý
Là tình trạng da có màu vàng sau sinh 24 giờ và thường biến mất sau 1 tuần (với trẻ đủ tháng) và 2 tuần (với trẻ thiếu tháng).
Một số biểu hiện vàng da sơ sinh là:
- Vàng da vùng mặt, cổ, ngực và vùng bụng phía trên rốn (mức độ nhẹ)
- Lòng bàn tay hoặc lòng bàn chân có màu vàng
- Nước tiểu màu vàng sẫm (thông thường, nước tiểu của trẻ sơ sinh là không màu)
- Phân màu nhạt (thông thường, phân trẻ sơ sinh có màu vàng hoặc cam)
- Không đi kèm các triệu chứng bất thường như: thiếu máu, gan lách to, bỏ bú, lừ đừ…
- Nồng độ Bilirubin trong máu không quá 12 mg% (đối với trẻ đủ tháng) và không quá 14mg% (đối với trẻ thiếu tháng)
- Tốc độ tăng Bilirubin trong máu không quá 5mg% trong 24 giờ.
Nhiều cha mẹ lo lắng tình trạng vàng da sinh lý kéo dài bao lâu, bao lâu thì hết? Các triệu chứng này thường chỉ xuất hiện từ 2 đến 3 ngày sau sinh và thuyên giảm dần mà không cần điều trị sau khoảng 2 tuần.
Vàng da bệnh lý
Biểu hiện vàng da bệnh lý là:
- Da có màu vàng đậm xuất hiện sớm, bao phủ toàn thân (lòng bàn tay, bàn chân, kết mạc mắt), không hết sau 1 tuần với trẻ đủ tháng và 2 tuần với trẻ thiếu tháng.
- Xuất hiện các triệu chứng bất thường như: bỏ bú, lừ đừ, co giật…
- Xét nghiệm Bilirubin trong máu tăng bất thường.
Một số nguyên nhân của bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh: sự bất đồng về nhóm máu của mẹ con (ABO, Rh), bệnh lý tan máu (hồng cầu hình liềm, thiếu men G6PD, nhiễm trùng), xuất huyết dưới da, chậm đi phân su, nhiễm virus bào thai, bệnh lý gan mật bẩm sinh như teo đường mật, giãn đường mật…
Biến chứng nguy hiểm từ vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh
Trẻ sơ sinh bị vàng da có sao không? Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh lý này có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như:
- Bại não cấp tính: Bilirubin rất độc hại đối với tế bào của bộ não, gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Nếu phát hiện bé mới sinh bị vàng da có các dấu hiệu khác thường như không tập trung, ngủ li bì, khóc nhiều, bỏ bú, sốt cao thì cần cảnh giác với tình trạng bại não cấp tính.
- Vàng da nhân: Khi nồng độ Bilirubin trong máu vượt quá giới hạn cho phép, gan không đào thải kịp, thấm vào não gây vàng da nhân. Đây là tổn thương không thể hồi phục gây bại não, thậm chí tử vong. Vì vậy, cần phải phát hiện và điều trị vàng da bệnh lý trong vòng 7 ngày sau sinh để tránh nguy cơ tổn thương não.
Xem thêm: Trẻ sơ sinh bị vàng mắt – Nguy hiểm tiềm ẩn và cách phòng ngừa
Đề phòng vàng da ở trẻ sơ sinh
- Chăm sóc tốt sức khỏe người mẹ khi mang thai, phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý trong thai kỳ, giảm nguy cơ sinh non, nhẹ cân, quá cân, nhiễm trùng từ mẹ sang con
- Cho trẻ bú sữa non ngay sau sinh, giữ ấm cho trẻ để tránh bị hạ thân nhiệt, hạ đường huyết và đi phân su sớm
- Đặt trẻ nằm trong phòng có đủ ánh sáng để dễ dàng quan sát màu da của trẻ
Hiện nay, có 2 phương pháp điều trị vàng da bệnh lý do tăng Bilirubin gián tiếp là:
- Chiếu đèn: Đây là cách chữa trị vàng da ở trẻ sơ sinh đơn giản, an toàn và hiệu quả. Mục đích là sử dụng năng lượng ánh sáng xuyên qua da, giúp chuyển hóa Bilirubin trong máu thành chất khác không độc và đào thải ra ngoài theo đường phân, nước tiểu. Trong quá trình này, trẻ sẽ được cởi bỏ quần áo, che kín mắt và bộ phận sinh dục, xoay người để tăng diện tích da tiếp xúc với ánh sáng.
- Thay máu: Đây là biện pháp dành cho trẻ bị vàng da mức độ nặng, phương pháp chiếu đèn thất bại hoặc có triệu chứng thần kinh
Lưu ý: Phơi nắng buổi sáng không giúp điều trị bệnh vàng da ở trẻ em vì cường độ ánh sáng quá yếu và trẻ không thể tiếp xúc với ánh nắng trong thời gian dài để đạt được hiệu quả.
Trên đây là tổng hợp thông tin chi tiết về bệnh lý và cách chữa trị vàng da cho trẻ sơ sinh. Nắm rõ được biểu hiện và chú ý quan sát con trong thời gian đầu sau sinh sẽ giúp phát hiện và xử trí kịp thời bệnh lý này. Nếu cha mẹ thấy có dấu hiệu đáng nghi, hãy nhanh chóng đưa con đến bác sĩ chuyên khoa để điều trị nhé!
