Đất hiếm là gì? Đất hiếm dùng để làm gì? Giá 1kg đất hiếm?

Đất hiếm được ví giống như một dạng kim loại “quý hơn vàng”, tuy nhiên không phải ai cũng có thể hiểu rõ về loại đất này. Vậy cụ thể đất hiếm là gì, tác dụng cũng như những điều cơ bản liên quan đến loại đất này trong nội dung của bài viết sau đây!

Đất hiếm là gì?

Đất hiếm có tên tiếng anh là rare earth, đây là nhóm nguyên tố hiếm chiếm hàm lượng rất ít ở trong vỏ Trái Đất. Loại đất này có đặc điểm là khó tách ra từng nguyên tố riêng biệt. 

Tìm hiểu về đất hiếm
Tìm hiểu về đất hiếm

Trong nhóm nguyên tố đất hiếm có những nguyên tố sở hữu hàm lượng trong vỏ Trái đất cao hơn cả bạc và chì. Nguyên tố đất hiếm bao gồm 17 nguyên tố, được chia đều làm 2 nhóm như sau:

– Nhóm nặng gồm 10 nguyên tố: Dysprosium (Dy), Erbium (Er), Europium (Eu), Gadolinium (Gd), Thulium (Tm), Ytterbium (Yb), Yttrium (Y), Holmium (Ho), Lutetium(Lu). Terbium (Tb).

– Nhóm nhẹ với 7 nguyên tố: Neodymium(Nd), Praseodymium (Pr), Promethium (Pm), Cerium (Ce), Lathanium (La), Samarium (Sm) và Scandium (Sc).

Đất hiếm được tìm thấy ở đâu?

Đất hiếm có thể tìm thấy ở khắp nơi ở bề mặt vỏ trái đất, tuy nhiên chúng thường được phân bố với trữ lượng thấp, khiến việc khai thác khá khó khăn và tốn kém nhiều tiền bạc.

Có thể tìm thấy đất hiếm ở trong các lớp trầm tích, mỏ quặng, cát đen. Hiện các nhà khoa học ở Việt Nam đã tách được những nguyên tố đất hiếm để đạt được độ sạch lên đến 98-99% và dùng chúng để ứng dụng cho nhiều ngành nghề khác nhau. 

Đất hiếm được tìm thấy ở mọi nơi trên lớp vỏ của trái đất
Đất hiếm được tìm thấy ở mọi nơi trên lớp vỏ của trái đất

Hiện có 5 quốc gia khai thác đất hiếm lớn nhất là: Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam, Brazil, Malaysia. Bên cạnh đó đất hiếm còn được rải rác ở khắp nơi trên thế giới với trữ lượng ít hơn. Khai thác đất hiếm được xem là “con bài chiến lược” đối với các đất nước này!

Đặc điểm chung của đất hiếm

Đất hiếm sở hữu những đặc điểm cơ bản gồm:

– Đất hiếm có độ cứng cao, chỉ xếp sau kim cương, cho nên đây chính là vật liệu cực lý tưởng dành cho những ứng dụng yêu cầu cao về độ cứng như dụng cắt và mài.

– Độ từ tính của đất hiếm khá cao, cho nên chúng là vật liệu được ứng dụng vào sản phẩm yêu cầu độ từ tính cao như nam châm hay động cơ điện.

– Đất hiếm có độ dẫn nhiệt tốt.

– Đất hiếm còn là vật liệu dành cho các ứng dụng yêu cầu độ dẫn điện cao như dây dẫn, thiết bị điện tử.

– Đất hiếm có độ phản xạ cao, ví dụ điển hình như kính và sơn.

– Đất hiếm sở hữu độ bền hóa học cao.

Đất hiếm dùng để làm gì?

Đất hiếm là loại đất quý giá và chúng được ứng dụng rất nhiều trong các lĩnh vực của cuộc sống, cụ thể như:

Đối với công nghiệp

Nhờ sở hữu nhiều đặc điểm nổi bật nên đất hiếm được ứng dụng rất nhiều trong các ngành công nghiệp như:

  • Dùng để chế tạo nên nam châm vĩnh cửu dành cho các máy phát điện.
  • Góp phần vào các hoạt động chế tạo các nam châm cho các máy tuyển từ trong công nghệ. Nam châm là phần thiết yếu của ổ đĩa, mô tơ nhỏ, loa, tuabin, máy phát.
Tác dụng của đất hiếm đối với ngành công nghiệp
Tác dụng của đất hiếm đối với ngành công nghiệp
  • Ứng dụng vào việc chế tạo cathode trong máy vô tuyến truyền hình.
  • Dùng để làm chất xúc tác trong công nghệ lọc hóa dầu, cũng như xử lý môi trường.
  • Dùng để làm vật liệu siêu dẫn.
  • Các ion của đất hiếm được dùng như các vật liệu phát quang trong ứng dụng quang điện.
  • Ứng dụng trong công nghệ laser hồng ngoại để phục vụ cho mục đích quân sự.
  • Dùng để nhằm chế tạo các cảm biến cho hệ thống tên lửa.
  • Đất hiếm còn ứng dụng nhiều trong ngành công nghiệp kính.

Xem thêm: Tài nguyên thiên nhiên là gì? Vì sao phải sử dụng hợp lý tài nguyên

Đối với nông nghiệp

Đối với ngành nông nghiệp thì đất hiếm dùng để bổ sung vào phân bón cho cây trồng. Các chế phẩm phân bón vi lượng có tác dụng giúp tăng năng suất chống chịu sâu bệnh cho cây trồng. Ngoài ra chúng còn được dùng giống như một chất thử nghiệm để bổ sung vào thức ăn ở trong chăn nuôi.

Tác dụng của đất hiếm đối với nền nông nghiệp
Tác dụng của đất hiếm đối với nền nông nghiệp

Đất hiếm còn có khả năng tiêu diệt mối mọt trong cây mục, giúp bảo tồn các di tích lịch sử. 

Trong y tế

Ứng dụng trong y tế là một trong những vai trò quan trọng của đất hiếm. Theo đó chúng được dùng để nhằm sản xuất thiết bị phẫu thuật, thuốc điều trị ung thư, thuốc viêm khớp, máy tạo nhịp tim. 

Bên cạnh đó đất hiếm còn được tìm thấy trong ống nhòm, động cơ máy bay hay chất phụ gia trong hệ thống khí thải xe hơi, giúp bảo vệ môi trường.

Một số tác hại của đất hiếm mà bạn chưa biết

Bên cạnh những ứng dụng vượt trội của đất hiếm như đã kể trên thì chúng còn được biết đến là một nguyên tố rất độc, nhiều nguyên tố có tính phóng xạ. Nếu việc khai thác không đảm bảo chất lượng sẽ có thể dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường, gây ảnh hưởng đến cuộc sống: 

  • Việc khai thác đất hiếm không phức tạp, tuy nhiên chúng có ảnh hưởng rất nặng nề đến tới sức khỏe của các công nhân. Bên cạnh đó còn làm ô nhiễm môi trường mỏ, trung tâm xử lý quặng, ô nhiễm không khí và đất một cách nghiêm trọng. 
Khai thác đất hiếm ảnh hưởng đến sức khỏe của công nhân
Khai thác đất hiếm ảnh hưởng đến sức khỏe của công nhân
  • Quá trình khai thác đất hiếm còn tàn phá môi trường, bởi vì các mỏ khai thác đặt hệ sinh thái vào thế nguy hiểm khi thải ra những sản phẩm phụ gốc kim loại, làm ô nhiễm nguồn nước.

Vì thế để khai thác, chế biến đất hiếm yêu cầu cần phải có quy trình công nghệ cao, cùng với đó việc khai thác đất hiếm còn cần được nghiên cứu một cách cẩn thật, thấu đáo.

Cách để nhận biết đất hiếm

Dùng phương pháp vật lý

Chúng ta có thể sử dụng phương pháp vật lý để phân biệt một số nguyên tố đất hiếm như sau:

Thông qua màu sắc: 

  • Lantan: Có màu trắng
  • Cerium: Có màu xám bạc
  • Praseodymium: Có màu hồng
  • Neodymium: Có màu đỏ
  • Samarium: Có màu xanh lá cây
  • Gadolinium: Có màu vàng
  • Terbium: Có màu hồng
  • Dysprosium: Có màu tím
  • Holmium: Có màu đỏ
  • Erbium: Có màu đỏ tía
  • Thulium: Có màu xanh lá cây
  • Ytterbium: Có màu trắng
  • Lutetium: Có màu xanh lục
  • Promethium: Sẽ không thể phân biệt được bằng việc dùng mắt thường. 

Thông qua độ cứng: 

Sử dụng thanh thép để tác động vào mẫu đất, nếu như chúng để lại vết xước trên thanh thép khả năng cao là đất hiếm.

Nhận biết đất hiếm thông qua độ cứng
Nhận biết đất hiếm thông qua độ cứng

Thông qua độ từ tính: Nhiều đất hiếm có độ từ tính cao, bạn có thể nhận biết chúng thông qua độ hút của mẫu với nam châm.

Dùng phương pháp hóa học

Với phương pháp hóa học chúng ta có thể áp dụng các phương pháp sau đây: 

– Phân tích quang phổ: Đây là phương pháp được dùng rất phổ biến bằng cách sử dụng ánh sáng nhằm để phân tích thành phẩm. Đất hiếm có các vạch quang phổ đặc trưng, vì vậy bạn có thể dùng điều này để xác định chúng.

– Phân tích hóa học: Thực hiện phân tích thành phần hóa học của mẫu bằng việc áp dụng các phản ứng hóa học. Dựa vào ion của chúng trong dung dịch để nhằm để xác định nguyên tố đất hiếm.

Đất hiếm có thực sự hiếm?

Theo thông tin từ ban khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (USGS), đất hiếm nhiều ở mức trung bình, tuy nhiên chúng sẽ không nhiều như silicon hay sắt, nhưng tương đương với chì hay đồng. 

Trung Quốc là đất nước có diện tích đất hiếm lớn
Trung Quốc là đất nước có diện tích đất hiếm lớn

Trung Quốc là quốc gia sở hữu lượng lớn đất hiếm, bên cạnh đó các quốc gia như Brazil, Canada, Úc, Ấn Độ, Mỹ và Nhật Bản cũng có đất hiếm. Khó khăn khi thực hiện tinh chế đất hiếm đó là đất hiếm không đóng thành quặng, thay vào đó chúng lẫn với nhiều tạp chất khác. 

Việt Nam có đất hiếm không?

Đất hiếm là tài nguyên được phân bố rải rác ở khắp nơi trên trái đất, trong đó đất hiếm ở Việt Nam thuộc một trong 5 quốc gia có trữ lượng đất hiếm lớn:

  • Thứ 1: Trung Quốc: ~44 triệu tấn (chiếm 37,9% trữ lượng toàn cầu)
  • Thứ 2: Việt Nam: ~ 22 triệu tấn (chiếm 18,9%)
  • Thứ 3: Brazil: ~21 triệu tấn (chiếm 18,1%)
  • Thứ 4: Nga: ~12 triệu tấn (chiếm 10,3%)
  • Thứ 5 Ấn Độ: ~6,9 triệu tấn (chiếm 5,9%).

Khai thác đất hiếm ở Việt Nam ở Việt Nam chủ yếu diễn ra tại các vùng núi phía Bắc với các tỉnh như: Sơn La, Lai Châu, Yên Bái, Lào Cai, và 1 số tình viên biển Bắc Trung Bộ, Trung Bộ như: Hà Tĩnh, Ninh Thuận, Bình Thuận.

Tại Lai Châu có mỏ đất hiếm kiểu quặng gốc, đây là nơi có trữ lượng lớn nhất cả nước. Tại tỉnh Lai Châu có tới 4 mỏ, điểm khoáng sản đất hiếm.

Khai thác đất hiếm tại tỉnh Lai Châu, Việt Nam
Khai thác đất hiếm tại tỉnh Lai Châu, Việt Nam

Còn ở Lào Cai có mỏ đất hiếm dạng hấp phụ ion, bên cạnh đó còn có 1 số mỏ đất hiếm được tìm thấy ở Yên Bái, Cao Bằng, Hà Giang, Lâm Đồng, Lạng Sơn, Nghệ An, Kon Tum,… 

Các mỏ đất hiếm có trữ lượng lớn tại Việt Nam phải kể đến:

– Mỏ Nậm Xê, Lai Châu với diện tích 125,98 km2 với trữ lượng khoảng 10 triệu tấn.

– Mỏ Đông Pao cũng tại Lai Châu với diện tích 53,99 km2, cùng trữ lượng từ 8-10 triệu tấn.

– Mỏ Mường Hum của Lào Cai có diện tích 26,84 km2, chưa rõ về trữ lượng.

– Mỏ Yên Phú, Yên Bái có trữ lượng khoảng 20.000 tấn.

Một số mỏ đất hiếm có trữ lượng thấp nhưng cũng có tiềm năng để khai thác gồm:

– Mỏ tại Kỳ Ninh, Kỳ Khang, Kỳ Anh, Hà Tĩnh.

– Mỏ tại Kẻ Sung, Thừa Thiên – Huế.

– Mỏ tại Cát Khánh, Phù Cát, Bình Định.

– Mỏ Hàm Tân, Hàm Tân, Bình Thuận.

Giá đất hiếm tại Việt Nam

Giá của đất hiếm sẽ được phụ thuộc vào loại đất hiếm và chất lượng của loại đất đó như thế nào. Theo khảo sát gần đây giá đất hiếm tại thị trường Trung Quốc đã tăng mạnh trong thời gian qua.

Vào tháng 11/2021, giá đất hiếm neodymium praseodymium (NdPr), đây là đất dùng trong sản xuất nam châm đã tăng cao kỷ lục là 930.000 nhân dân tệ/tấn (~145.452 USD). Còn giá đất hiếm dysprosium dùng trong sản xuất nam châm, lên tới 2.025 NDT/kg (~ 293 USD).

Giá đất hiếm ngày càng tăng
Giá đất hiếm ngày càng tăng

Tại Việt Nam thì giá của đất hiếm cũng tăng cao, hiện đang dao động từ 3.000 – 5.000 đồng/kg đối với loại đất hiếm chưa qua chế biến, từ 16 triệu – 90 triệu đồng/tấn đối với đất hiếm đã qua chế biến.

Giá đất hiếm tăng cao do nhu cầu tăng, trong khi đó nguồn cung cấp đất hiếm lại càng hạn chế. Đất hiếm là nhóm nguyên tố hóa học có từ tính mạnh, khả năng dẫn điện tốt, chịu nhiệt cao. Vì thế chúng được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống.

Giá đất hiếm tăng cao là thách thức đối với các doanh nghiệp sản xuất dùng nguyên liệu này. Theo đó, doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với chi phí sản xuất tăng cao, từ đó dẫn đến làm tăng giá sản phẩm.

Nguyên tố đất hiếm ngày càng quan trọng, không thể thiếu được trong việc phát triển các sản phẩm công nghệ tiên tiến. Cho nên chúng được ví như “vũ khí chiến lược” đối với các quốc gia sở hữu trữ lượng lớn trong thời đại mới.

Qua đây chúng ta đã có thể hiểu rõ được đất hiếm là gì, cũng như những đặc điểm chi tiết liên quan đến đất hiếm. Từ đó giúp mọi người có cái nhìn toàn diện hơn về loại đất “quý giá” này!

About Hoangcuc

Tôi là Hoàng Thị Cúc - Tôi đã có nhiều năm kinh nghiệm review các loại thiết bị vệ sinh công nghiệp và các kiến thức đời sống khác. Hy vọng những thông tin mà tôi chia sẻ sẽ giúp ích cho quý vị và các bạn!

View all posts by Hoangcuc →

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *