Gaslighting là hình thức thao túng tâm lý để nhằm kiểm soát người khác. Để không trở thành nạn nhân của gaslighting, hãy cùng tìm hiểu gaslighting là gì, cũng như chiêu trò của những kẻ muốn thao túng bạn, để từ đó có phương án xử lý hiệu quả.
Gaslighting nghĩa là gì?
Gaslighting là hình thức lạm dụng tâm lý, cảm xúc mà trong đó kẻ lạm dụng sẽ dùng các thông tin không đúng sự thật hay bị bóp méo để làm nạn nhân lo lắng, bối rối. Tiếp đến là khiến họ nghi ngờ về giá trị, trí nhớ, óc phán đoán của mình, dần bị mất đi cảm nhận về thực tế.
Ta có thể điểm qua một số hình thức thao túng tâm lý gaslighting thường gặp như:
- Gaslighting chốn công sở: Cố gắng khiến đồng nghiệp tự cảm thấy nghi ngờ về chính năng lực của mình.
- Gaslighting trong tình yêu: Cố gắng hạ thấp người yêu để khiến đối phương trở nên tự ti, không thể rời xa mình.
- Gaslighting trong gia đình: Ví dụ ai đó trong gia đình lặp lại một chuyện nhiều lần về vấn đề bạn hay quên, khiến bạn nghi ngờ về trí nhớ của mình.
Dấu hiệu cho thấy bạn đang bị người khác gaslighting
Theo như tiến sĩ phân tâm học Robin Stern, các dấu hiệu được cho là bạn đang bị gaslighting như sau:
- Luôn tự ngờ vực, chất vấn bản thân
- Thường cảm thấy hoang mang và tưởng mình gặp vấn đề tâm lý
- Hay phải xin lỗi người khác
- Rõ ràng nhe kiểu bản thân đang được đối đãi tốt nhưng lại đã không cảm thấy hạnh phúc
- Khó khăn trong việc đưa ra quyết định, ngay cả với những chuyện đơn giản
- Cảm thấy bản thân như một con người khác
- Cảm thấy có điều gì không ổn, nhưng lại không giải thích được điều này
- Không cảm thấy niềm vui, thay vào đó là sự vô vọng,…
Các “chiêu trò” thường dùng của những kẻ thao túng
Nói dối
Những người muốn thao túng bạn sẽ liên tục nói dối, ngay cả những việc bạn biết rõ là họ đang nói dối bạn. Nhưng với khả năng thao túng tâm lý giỏi, nên họ có thể biến một câu chuyện từ đúng thành sai và ngược lại.
Vì thế, khiến bạn cảm thấy hoài nghi về, trở nên ngờ vực mọi thứ. Luôn tin rằng những lời kẻ thao túng nói là thật.
Dựng chuyện
Người muốn gaslighting đôi khi nói và làn những chuyện gây tổn thương bạn, nhưng thời gian sau lại hoàn toàn chối bỏ điều này. Thậm chí, họ còn yêu cầu bạn đưa ra bằng chứng.
Dần bạn sẽ trở nên nghi ngờ về trí nhớ, nhận thức của mình. Tự đặt câu hỏi liệu những lời đó đúng hay không, sau đó là chấp nhận những gì họ nói.
Khiến bạn mất chính kiến
Việc thao túng vô cùng đáng sợ, chúng không khiến cho nạn nhân thay đổi ngay, thay vào đó để nạm nhân từ từ thay đổi thành con người khác. Sau thời gian, nạn nhân sẽ không còn những suy nghĩ, hành động, cũng như chính kiến của mình.
Dùng lời nói thao túng
Những kẻ muốn gaslighting bạn luôn dùng những câu nói sáo rỗng để khiến bạn phải tin họ. Đôi khi họ còn có những hành động mang tính bạo hành cùng với những lời nói thao túng.
Đôi khi lại ngọt ngào
Đây được xem là chiêu trò thường gặp ở những người muốn gaslight. Cùng với những lời nói gây tổn thương bạn họ còn có lúc cực ngọt ngào. Nhẹ nhàng khen ngợi, cổ vũ bạn khiến bạn tin rằng họ không phải người xấu.
Thực tế thì sau những lời ngọt ngào đó là chỉ để nhằm chiếm được niềm tin, sự tin tưởng, phục tùng của bạn mà thôi.
Họ khiến bạn cảm thấy mập mờ
Nếu như bạn là người đề cao sự ổn định và rõ ràng, thì những kẻ thao túng sẽ lợi dụng tâm lý này để nhằm tạo ra sự mập mờ, hỗn loạn xung quanh nạn nhân. Lúc này nạn nhân sẽ không còn sự lựa chọn nào khác ngoài việc dựa vào người thao túng mình để có sự ổn định nhất thời.
Luôn đổ lỗi cho bạn
Những kẻ thao túng bạn sẽ khiến bạn cảm thấy mình là người gian dối trong khi chính họ mới là người có lỗi. Trong mọi việc bạn luôn thấy mình là người có lỗi, từ đó liên tục phải nhận phần sai về mình.
Biến bạn trở nên không tỉnh táo
Những kẻ muốn gaslighting biết bạn đang cảm thấy hoang mang, nghi ngờ bản thân. Chính đây là kẽ hở để họ khiến bạn nghĩ mình không tỉnh táo. Từ đó khiến cho những người xung quanh và cả chính bạn cho rằng những vấn đề bạn đang gặp là không có thật. Điều này sẽ gây khó khăn cho bạn khi cần tìm kiếm sự giúp đỡ.
Xem thêm: Tồi là gì? Dấu hiệu cho thấy phụ nữ đang yêu phải một “gã tồi”
Khiến bạn mất lòng tin
Những kẻ lạm dụng cũng có thể nói với bạn mọi người đều đang dối trá và muốn hãm hại bạn. Điều đó khiến cho bạn không còn lòng tin vào bất kỳ ai, thay vào đó chỉ biết trông cậy vào người thao túng bạn.
Chính đặc điểm tâm lý này càng khiến họ dễ dàng gaslighting bạn hơn.
Cách để giúp bạn đối phó với Gaslighting
Cần kết thúc mối quan hệ nhanh nhất
Nếu như bạn đang cảm thấy mình đang dần đánh mất chính mình trong một mối quan hệ thì hãy ngay lập tức cắt đứt đi mối quan hệ đó càng sớm càng tốt. Nếu không thể cắt đứt ngay được bạn nên hạn chế giao tiếp, tiếp xúc với kẻ thao túng. Điều này giúp bạn có thời gian để xem xét lại mọi chuyện cùng như để tin tưởng vào chính mình, dần cân bằng lại cảm xúc.
Lưu lại những bằng chứng về sự kiện đã diễn ra
Sau khi trải qua bất kỳ sự kiện nào bạn hãy ghi lại chúng thật rõ ràng và chi tiết. Những ghi chép này sẽ là bằng chứng giúp bạn nhận ra sự thật và chính xác điều gì đang diễn ra thay vì nghi ngờ bản thân của mình.
Để thu thập chứng cứ bạn có thể áp dụng những cách sau:
- Viết nhật ký
- Ghi âm
- Chụp ảnh
- Gửi email cho một người đáng tin cậy sau đó xóa mail đã gửi để đảm bảo an toàn.
Lắng nghe bản thân mình
Để tin tưởng vào chính bản thân mình bạn hãy lắng nghe chính bản thân mình, chính những điều này sẽ giúp những cảm giác mơ hồ sẽ trở nên rõ ràng hơn. Hãy luyện tập lắng nghe mình nhiều hơn để lấy lại sự tự tin cho chính mình.
Nhờ sự trợ giúp của người bạn tin tưởng
Nếu cảm thấy bản thân mình đang là nạn nhân của Gaslighting, bạn hãy tìm người mình tin tưởng nhất để nói chuyện, người này không được liên quan đến hành vi thao túng.
Đây sẽ là người có thể giúp bạn phân tích vấn đề mà bạn đang không chắc chắn. Đồng thời giúp hỗ trợ tinh thần của bạn để vượt qua khó khăn về mặt cảm xúc.
Qua đây chúng ta đã trả lời được cho câu hỏi gaslighting là gì, cũng như những điều cần biết về kẻ thao túng để từ đó nhanh chóng thoát ra, lấy lại tự do cho mình.
