Rêu địa y là một loài cây vô cùng quen thuộc, tuy nhiên có khá nhiều bạn vẫn chưa biết và hiểu rõ về loại cây này như thế nào. Cùng tìm hiểu địa y là gì cũng như đặc điểm của loại cây này như thế nào ở bài viết sau đây nhé!
Địa y là sinh vật gì?
Địa y là gì? Địa Y được hình thành như thế nào? Địa y là một dạng cây hoa tảo có nguồn gốc từ loài sinh vật photobiont, có khả năng quang hợp, loài này còn có tên phycobiont với loài nấm mycobiont, khi 2 loài này cộng sinh với nhau tạo thành loài địa y.
Chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp hình ảnh cây địa y sống bám trên cành cây. Trong Ðịa y, thành phần Nấm thường là Nấm túi hoặc Nấm đảm. Thành phần Tảo thường là Tảo lục hoặc Vi khuẩn lam. Tế bào Tảo được phân tán giữa các khuẩn ty.
Một số khuẩn ty được dán chặt nhằm hấp thu carbohydrat, chất hữu cơ từ Tảo, còn Nấm thì cung cấp nước, khoáng cho Tảo. Ðịa y là dạng thích nghi đặc biệt của vùng khô hạn, cho phép chúng có thể sống được trong các điều kiện khắc nghiệt.
Tốc độ tăng trưởng và sinh sản của Địa y
Tốc độ tăng trưởng của địa y khá chậm, với dạng địa y dạng vảy tăng trưởng từ 0, 1mm đến 10mm /1 năm, Ðịa y dạng lá từ 2 đến 4cm hàng năm. Ðịa y rất dễ bị tổn hại do chất ô nhiễm không khí.
Ðịa y chỉ sinh sản vô tính, một mảnh của Ðịa y được tách ra cho ra Ðịa y mới. Một số loài tạo ra các thể sinh sản đặc biệt gọi là mầm phấn (soredia), là một khối nhỏ bao gồm các tế bào Tảo được bao quanh bởi khuẩn ty. Mầm phấn được phát tán nhờ nước mưa và gió.
Địa y thuộc giới nào?
Địa y không phải là thực vật, vì chúng không có cấu tạo tế bào đặc trưng của thực vật, cũng không có cấu trúc mô, cơ quan của thực vật.
Địa y cũng không phải là nấm, bởi ngoài tế bào sợi nấm, địa y còn có các tế bào tảo lục hay vi khuẩn lam chứa chất diệp lục. Do thành phần của địa y có nấm nên người xếp địa y vào giới Nấm.
Các loại địa y thường gặp
Hiện có 3 loại địa y chính, tên các loài địa y bao gồm:
Địa y Foliose
Địa y Foliose rất dễ để phân biệt, bởi nó có 1 mặt trên và một mặt dưới cùng. Chúng có thể rất phẳng, nhiều lá tương tự như rau diếp, hoặc bện lại và đầy các đường gờ, vết sưng.
Địa y Fruticose
Địa y Fruticose có thể là mặt dây chuyền, trông giống như tóc, thẳng đứng và cây bụi, hoặc thẳng đứng như những chiếc cốc. Nhiều địa y fruticose có các nhánh tròn với lõi ở giữa và một số khác thì rỗng ở giữa.
Một số loại địa y fruticose khác có các nhánh phẳng mọc lộn xộn với nhau.
Địa y Crustose
Địa y Crustose bị nứt vỏ, tạo thành một lớp vỏ trên một bề mặt như tảng đá, đất, ô tô, hoặc mái nhà. Chúng có thể có rất nhiều màu sắc tươi sáng, rực rỡ như vàng, cam và đỏ, xám, xanh lục. Địa y là lớp vỏ được ép vào bên trong chất nền của chúng.
Phân bố và khả năng sinh tồn của địa y
Về hình thái, sinh lý và hóa sinh, địa y khác hẳn so với hai loài tạo nên nó là tảo và nấm. Địa y có thể sinh sôi và nảy nở trong môi trường bắc cực, vực đá hay trên sa mạc, nhưng nói có khí hậu khắc nghiệt nhất thế giới chúng vẫn có thể sinh sôi và phát triển được.
Địa y có thể sống và phát triển trên nhiều địa hình như: đất đá, cành cây, nóc nhà,… Theo tính toán của các nhà khoa học, trong tự nhiên có tới khoảng 17.000 loài địa y.
Chúng là những nhân vật tiên phong sống trên đá, bởi chúng có khả năng phá hủy đá dần dần nhờ vào các acid mà chúng tiết ra, giúp tạo ra các hạt đất nhỏ. Vật chất hữu cơ từ địa y thối rữa giúp tăng thành phần của đất, các acid được tiết ra thay đổi theo loài, chúng được dùng để định danh Ðịa y.
Tuổi thọ của Địa y
Các loài địa y đều phát triển chậm và tồn tại lâu dài, kéo dài hàng trăm, cho tới hàng ngàn năm.
Theo nghiên cứu mới nhất từ Richard Armstrong thuộc Đại học Aston, giai đoạn tăng trưởng mạnh của địa y từ khi sinh ra và phát triển sẽ có đường kính 2,5 đến 4,5 cm. Tiếp đó, chúng sẽ tăng trưởng chậm lại.
Có thể xác định được tuổi thị của địa qua thời gian sống của chúng trên các vật chủ có độ tuổi đã biết như bia mộ hay thân cây. Cả địa y foliose và crustose đều phát triển chậm, địa y foliose thêm từ 2 đến 5 mm mỗi năm. Một số địa y ở Nam Cực ước tính có độ tuổi khoảng 500 đến 5.000 năm.
Công dụng của địa y
Đối với thiên nhiên
Địa y phổ biến trong thiên nhiên, có thể sống được ở những nơi khô cằn, đóng vai trò là lớp tiên phong. Khi chúng phân huỷ đá thành đất và chết đi giúp tạo thành lớp mùn để làm thức ăn cho các thực vật khác đến sau. Địa y còn được xem là thức ăn dành cho loài hươu Bắc cực.
Ứng dụng y trong đời sống
Địa y rất phổ biến và sống lâu, nhưng cũng có nhiều loài dễ bị tổn thương khi thay đổi thời tiết đột ngột. Cho nên, chúng được các nhà khoa học dùng nhằm để đo mức độ ô nhiễm không khí.
Bên cạnh đó, địa y cũng để để tạo ra rượu, nước hoa, phẩm nhuộm, sử dụng trong y học. Theo số liệu thống kê, ước tính rằng có tới 6% bề mặt phần đất liền của Trái Đất được phủ địa y. Tại Scotland, phẩm nhuộm từ địa y có tên gọi là crottle.
Có tác dụng chữa bệnh
Không phải loại địa y nào cũng có thể ăn được. Hiện có địa y Iceland được dùng như một loại thực phẩm chức năng để chữa bệnh. Theo đó, có một số công dụng mà địa y Iceland có thể mang lại như:
- Địa y Iceland có khả năng giúp loại bỏ bệnh phổi, đau họng, cảm cúm, ho, sốt, cảm lạnh.
- Giúp tăng cường hệ thống miễn dịch, cải thiện chức năng hệ thống tuần hoàn cơ thể, giúp duy trì hoạt động của các mạch máu.
- Địa y Iceland dùng tương tự như thuốc nhuận tràng, giúp ổn định hoạt động của đường tiêu hóa, điều trị biếng ăn, khó tiêu hiệu quả.
- Usninovoj acid là thành phần có trong Địa y Iceland, giúp tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh có hại, điều trị viêm xoang, viêm phế quản, ho gà, hen suyễn, hỗ trợ giảm bệnh lao và viêm phổi hiệu quả.
- Địa y Iceland còn giúp phục hồi, chữa bệnh, chữa lành vết thương bỏng và vết cắt vào thịt hiệu quả. Giúp làm lành da, mờ sẹo.
- Hoạt chất trong Địa y Iceland là phương thuốc hiệu quả cho việc phục hồi sau khi phẫu thuật, chấn thương, giúp điều trị tổn thương do viêm nhiễm.
Xem thêm: Thủy tức là gì? Thủy tức sinh sản bằng hình thức nào
Tác hại của địa y là gì với cây?
Địa y mọc trên cây không hề làm ảnh hưởng tới cây, điều này đã được các nhà khoa học Trường Đại học Harvard (Mỹ) khẳng định. Sự kết hợp giữa nấm và tảo tạo nên địa y, nhưng vì chúng không có rễ, vì thế khi bám vào thân cây sẽ không làm hại cho cây.
Hy vọng với những thông tin mà chúng tôi mang tới trên đây đã giúp bạn đọc trả lời được cho câu hỏi địa y là gì, cũng như đặc điểm, ứng dụng và phân loại của địa y.
