Song thất lục bát là một trong những dòng thơ truyền thống nổi tiếng của Việt Nam. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu thể thơ song thất lục bát là gì, cũng như những yếu tố góp phần tạo nên sức thu hút của thể thơ này như thế nào nhé.
Tìm hiểu thế nào là thơ song thất lục bát?
Song thất lục bát chính là tên gọi của một thể loại thơ độc đáo của Việt Nam. Theo đó, thơ song thất lục bát bao gồm có 2 câu 7 chữ và 1 câu 6 chữ, 1 câu 8 chữ.
Song thất lục bát là thể loại thơ truyền thống của người Việt, thường dùng để bày tỏ suy nghĩ, tình cảm về tình yêu, tình bạn hay nỗi buồn của con người. Thể thơ này cũng dùng để tạo nên các cảnh vật, tình tiết trong cuộc sống hằng ngày của con người.
Song thất lục bát là thể thơ mang tính truyền thống và giá trị văn học cao, được nhiều người yêu thích từ trước đến nay.
Thể loại thơ song thất lục bát có đặc điểm gì?
Song thất lục bát là thể thơ cổ truyền của Việt Nam sở hữu những đặc điểm sau đây:
- Tính truyền thống: Song thất lục bát là một phần ở trong văn học cổ truyền của Việt Nam.
- Sử dụng cảm xúc: Thể thơ này dùng cảm xúc và trạng thái tâm lý của tác giả để nhằm truyền tải được các thông điệp.
- Sử dụng từ ngữ gợi hình: song thất lục bát dùng từ gợi hình để nhằm minh họa, cũng như để truyền tải được ý nghĩa.
- Dùng nhiều trong văn học cổ truyền: Thể loại thơ này được dùng trong văn học cổ truyền với các từ vựng, cấu trúc, cũng như chủ đề đặc trưng.
- Giúp truyền tải giá trị và kinh nghiệm: Nhờ các câu chuyện và tản văn mà thể thơ song thất lục bát cũng truyền tải những giá trị, cũng như kinh nghiệm.
Đặc điểm cấu trúc của thơ song thất lục bát là gì?
Cấu trúc của các bài thơ song thất lục bát gồm 2 dòng 7 chữ 1 dòng 6 chữ và 1 dòng 8 chữ. Mỗi câu có một số dòng chữ có cùng số nét bằng với nhau, có nét liền nhau và trọng lượng giống như nhau.
Mỗi dòng của hai dòng truyền thống liên quan nhau về nội dung. Các dòng này được kết hợp với nhau để nhằm tạo nên một bài thơ đầy ý nghĩa và hấp dẫn.
Xem thêm: Thể thơ năm chữ là gì? Đặc điểm, cách ngắt nhịp thơ 5 chữ
Luật thơ song thất lục bát
Thể có thể làm thơ với thể loại này, trước hết bạn cần phải nắm chắc về luật thơ song thất lục bát như sau:
- Trong 2 câu 7 chữ: chỉ chữ thứ 3, 5 và 7 cần phải tuân theo đúng niêm luật.
- Trong câu 6 chữ: chỉ chữ thứ 2, 4 và 6 thực hiện theo đúng niêm luật.
- Trong câu 8 chữ: chỉ chữ thứ 2, 4, 6 và 8 theo đúng niêm luật.
- Những chữ còn lại có thể chọn thanh bằng hay trắc tùy ý, chỉ cần đọc nghe xuôi tai là được.
Thơ song thất lục bát sẽ có 4 câu được đi liền với nhau, trong đó hai câu 7 tiếng (câu thất 1 và câu thất 2), tiếp đến là câu lục và câu bát.
Luật vần ở câu lục và bát hoàn toàn giống thơ lục bát. Còn đối với 2 câu thất thì luật thanh không phải ở các từ 2-4-6 giống như những thể thơ khác, thay vào đó là cần chú ý vào các tiếng 3-5-7.
- Câu thất 1: các tiếng 3-5-7 có thứ tự là T-B-T
- Câu thất 2: các tiếng 3-5-7 có thứ tự là B-T-B
- Các tiếng 1-2-4-6 còn lại sẽ tự do về thanh.
Nếu như ở các thể thơ khác chỉ gieo vần ở thanh bằng, thì thơ song thất lục bát lại gieo vần ở cả thanh bằng và trắc. Tiếng thứ 7 của câu thất 1 thanh trắc sẽ được vần với tiếng thứ 5 của thanh trắc ở câu thất 2.
Tiếng thứ 7 của câu thất 2 thanh bằng sẽ được vần với tiếng thứ 6 của câu lục kế.
Bài thơ có nhiều câu thơ song thất lục bát, để nối chúng lại về vần, ta lấy tiếng thứ 8 thanh bằng câu bát vần với tiếng 5 thanh bằng ở câu thất 1 kế tiếp.
Lưu ý:
- Thanh bằng: là các tiếng có dấu huyền và tiếng không dấu (thanh ngang)
- Thanh trắc: là các tiếng có dấu hỏi, ngã, sắc, nặng.
Cách tạo nên bài thơ song thất lục bát hay
Để tạo nên một bài thơ hay bạn cần có sự trau dồi, cảm nhận và thả hồn vào bài thơ, từ đó mới có thể nhận được sự đón nhận từ phía độc giả. Để tạo nên được một bài thơ song thất lục bát hay bạn cần:
- Tìm hiểu về thể thơ song thất lục bát: Việc hiểu rõ được cấu trúc, đặc điểm,.. của thơ thì mới có thể tạo nên được một cốt truyện sống cho thể thơ.
- Chọn chủ đề: Chọn chủ đề mình muốn viết, đó có thể là tình yêu, bình bạn, tình cảm gia đình,…
- Tạo câu ca dựa trên chủ đề đã chọn: Bằng cách dùng từ ngữ, cấu trúc của thể thơ để tạo ra các câu ca dựa trên những chủ đề đã chọn.
- Tạo các câu hợp lý: Dùng từ ngữ, cấu trúc để có thể tạo ra được những câu hợp lý, cũng như tạo nên được cảm giác chặt chẽ cho thơ.
- Câu kết: Dùng từ ngữ, cấu trúc để có thể tạo ra được những câu kết cho thơ, nhằm mang đến cảm giác hoàn chỉnh cho thơ.
Ý nghĩa, tác dụng của thể thơ song thất lục bát trong tác phẩm văn học Việt Nam
Mỗi thể thơ đều mang ý nghĩa nhất định đối với mỗi tác phẩm nói riêng, cũng như nền văn học Việt Nam nói chung. Song thất lục bát là một thể thơ truyền thống, ra đời từ thế kỷ 19, thường được dùng để trình bày xúc cảm thâm thúy về tình yêu, sự khát khao, thẳng thắn của cuộc sống.
Trong tác phẩm văn học, thể thơ song thất lục bát giúp tạo nên được sự tươi mới, tràn đầy xúc cảm, tình cảm giữa các nhân vật hay giữa tác giả với nhân vật mà mình gửi gắm. Bên cạnh đó, nó cũng được dùng để nhằm bộc bạch cảm xúc của tác giả về cuộc sống, tình yêu, cái chết, câu chuyện xã hội,…
Có thể thấy, song thất lục bát là một trong những thể thơ quan trọng của văn học Việt Nam, chứa đựng nhiều ý tình nghĩa cảm, đa cảm.
Không chỉ bộc lộ xúc cảm, dòng thơ này còn dùng để tạo nên sự dịu dàng, lắng đọng, tình cảm trong tác phẩm. Dùng để truyền đạt những ý nghĩa thâm thúy về cuộc sống, tình yêu, tình bạn hãy suy nghĩ về cuộc sống. Song thất lục bát giúp việc chuyển tải ý nghĩa về tình cảm, những câu chuyện cuộc sống, xã hội nhẹ nhàng, sâu lắng mà thâm thúy.
Các bài thơ song thất lục bát hay nhất mọi thời đại
Có thể thấy các bài thơ song thất lục bát trong kho tàng văn học Việt Nam vô cùng nhiều, đa dạng các chủ đề khác nhau. Trong đó không thể bỏ qua những tác phẩm bất hủ như:
- Đôi Mắt của – Lưu Trọng Lư
- Tác phẩm “Cung oán ngâm khúc” – tác giả Nguyễn Gia Thiều
- Tác phẩm “Khóc Dương Khuê” – tác giả Nguyễn Khuyến
- Tác phẩm “Mãi mãi” – tác giả Xuân Diệu
- Tác phẩm “Đêm khuya tự tình với sông Hương” – Hàn Mặc Tử
- Thuyền neo bến đậu – tác giả Hoàng Mai
- Tác phẩm “Hai chữ nước nhà” – Trần Tuấn Khải
- Tiếng đàn mưa – tác giả Bích Khê,….
Một số đoạn trích hay của thể thơ song thất lục bát:
Ví dụ 1:
“Bác Dương thôi đã thôi rồi,
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta.
Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước,
Vẫn sớm hôm tôi bác cùng nhau;
Kính yêu từ trước đến sau,…”
(Trích “khóc Dương Khuê – Nguyễn Khuyến)
Ví dụ 2:
“Hạt máu nóng thấm quanh hồn nước
Chút thân tàn lần bước dặm khơi
Trông con tầm tã châu rơi
Con ơi con nhớ lấy lời cha khuyên,…”
(Trích “Hai chữ nước nhà” – Trần Tuấn Khải)
Đối với kho tàng văn học Việt Nam, thể thơ song thất lục bát luôn là một bộ phận không thể thiếu, giúp tạo nên những xúc cảm sâu lắng. Hy vọng bài viết mà chúng tôi mang tới trên đây đã giúp bạn đọc có thể hiểu rõ hơn được về dòng thơ truyền thống này!
